Chủ Nhật, 31 tháng 12, 2000

Giải pháp bảo tồn nguồn dược liệu

Hiện nay, nguồn tài nguyên dược liệu của nước ta suy giảm nghiêm trọng, có không ít loại đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Hiện Việt Nam có tới 144 loài cây dược liệu có tên trong Sách Ðỏ Việt Nam (2007). Làm thế nào để có thể gìn giữ nguồn dược liệu quý báu này?

Việt Nam có điều kiện tự nhiên, khí hậu thuận lợi nên có nguồn tài nguyên dược liệu rất phong phú và đa dạng. Qua các số liệu điều tra đã thống kê được trên 4.000 loài thực vật có mạch được dùng làm thuốc. Từ lâu, cộng đồng các dân tộc Việt Nam đã biết sử dụng cây thuốc để chữa bệnh, với kinh nghiệm điều trị nhiều loại bệnh khác nhau.

Hàng năm, nước ta có nhu cầu từ 40.000 - 60.000 tấn dược liệu và công tác phát triển dược liệu đã được Đảng, Nhà nước quan tâm. Nhiều địa phương đã đầu tư các vùng trồng dược liệu bền vững, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và đáp ứng nhu cầu nguyên liệu đảm bảo chất lượng. Đây thực sự là tín hiệu tốt để phát triển dược liệu chỉ cần khoảng tới.

Trồng dược liệu để bảo tồn nguồn gen và giống cây thuốc.

Cạn kiệt nguồn dược liệu?

Trước nhu cầu về dược liệu, do sự tác động của người thu mua, nhận thức và ý thức của người dân, công tác quản lý chưa đáp ứng yêu cầu... nên việc khai thác tài nguyên dược liệu thường xảy ra bừa bãi, không Quan tâm tới khả năng tái sinh của các loài. Bên cạnh đó, do nhu cầu phát triển xã hội, việc chuyển đổi mục đích dùng đất làm các công trình, đặc biệt thủy điện, thủy lợi, nạn đốt phá rừng, khai thác rừng bừa bãi. Do vậy đã làm nguồn tài nguyên dược liệu của Việt Nam suy giảm nghiêm trọng. Có nhiều loại đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Theo đánh giá, hiện Việt Nam có tới 144 loài cây dược liệu có tên trong Sách Đỏ Việt Nam (2007).

Để giảm thiểu tình trạng này, phải có sự về cuộc của cả hệ thống chính trị, của các cấp chính quyền từ Trung ương tới địa phương, của người dân ý thức rằng đây là tài sản của đất nước cần phải gìn giữ, phát triển.

Những nỗ lự bảo tồn nguồn gen

Từ năm 1988, Viện Dược liệu đã được Ủy ban Khoa học công nghệ, nay là Bộ Khoa học - Công nghệ giao nhiệm vụ đầu mối trong việc bảo tồn nguồn gen và giống cây thuốc ở Việt Nam. Từ đó đến nay, đã xây dựng được hệ thống gồm 15 đơn vị tham dự về công tác bảo tồn. Đến thời điểm này, các đơn vị trong hệ thống đã bảo tồn và lưu giữ được sắp 1.000 loài cây dược liệu tại các vùng sinh thái không như nhau như Hà Nội, Sa Pa, Tam Đảo, Thanh Hóa, TP. Hồ Chí Minh và Đà Lạt, đã có trên 1.500 nguồn gen được lưu giữ ở vườn cây thuốc trong hệ thống. Bên cạnh đó, Viện Dược liệu và các đơn vị cũng đã phối hợp với 16 vườn quốc gia và các đơn vị khác triển khai bảo tồn ở chỗ. Hiện trong hệ thống đang lưu giữ và bảo tồn sắp 100 loài cây thuốc quý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng. Song song với bảo tồn, Viện đã tiến hành nghiên cứu phát triển khoảng 30 loài cây thuốc có tiềm năng để phục vụ khai thác, thông qua các nghiên cứu về nhân giống, xây dựng quy trình trồng trọt cũng như xây dựng các mô hình phát triển dược liệu tại Việt Nam.

Trong thời gian sắp đây, Viện đã triển khai phát triển nhiều nguồn gen để đáp ứng phát triển vững bền như: trồng sâm Ngọc Linh tại Quảng Nam và Kon Tum; actiso tại Sa Pa (Lào Cai) và Sìn Hồ (Lai Châu); đương quy Nhật Bản ở Bắc Hà (Lào Cai), Quản Bạ (Hà Giang); địa liền ở Bắc Giang; sa nhân tại Thái Nguyên, đảng sâm Việt Nam ở Kon Tum, ba kích, cà gai leo, nghệ và sâm báo ở Thanh Hóa...

Công tác bảo tồn cũng còn gặp nhiều khó khăn do kinh phí đầu tư còn hạn chế, địa chỉ vật chất ở các đơn vị bảo tồn chưa được đầu tư đồng bộ, đội ngũ cán bộ làm công tác bảo tồn còn mỏng.

Để bảo tồn và phát triển bền vững và có hiệu quả nguồn gen dược liệu Việt Nam cần có sự tham gia của nhiều bộ, ban ngành từ Trung ương tới địa phương và người dân.

Trước mắt, Bộ Y tế sẽ chủ trì phối hợp với các đơn vị triển khai rất tốt Quy hoạch tổng thể phát triển dược liệu tới năm 2020 và định hướng tới năm 2030, trong đó có nhiệm vụ về điều tra đánh mức giá hiện trạng nguồn tài nguyên dược liệu và triển khai chương trình bảo tồn, xây dựng một số vườn cây thuốc để đáp ứng cho công tác bảo tồn chỉ mất khoảng tới. Trong nội dung của Quy hoạch tổng thể nêu trên có các nhiệm vụ quy hoạch các vùng khai thác, vùng trồng dược liệu...

Để có thể triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ này trong Quy hoạch tổng thể phát triển cũng đã đưa ra các phương án cụ thể:

Về cơ chế chính sách: Ưu tiên đào tạo đội ngũ cán bộ tham gia công tác bảo tồn; đầu tư cửa hàng vật chất, trang thiết bị và kinh phí để công tác bảo tồn phát triển nguồn gen cây thuốc đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ; xã hội hóa công tác bảo tồn...

Về tổ chức: Xây dựng và thống nhất đầu mối điều hành nguồn gen cây thuốc tập trung; củng cố, mở rộng hệ thống bảo tồn; khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia vào công tác bảo tồn...

Giải pháp vào khoa học công nghệ: Đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong và ngoài nước để đáp ứng công tác bảo tồn.

Bên cạnh đó cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động để các cấp, các ngành, các địa phương và người dân nâng cao nhận thức vào trị giá nguồn tài nguyên dược liệu. Có như thế, công tác bảo tồn và phát triển nguồn tài nguyên dược liệu chỉ mất khoảng đến mới vững chắc, nguồn tài nguyên dược liệu của Việt Nam chỉ mất khoảng sẽ không bị đứng trước nguy cơ cạn kiệt.

TS. Nguyễn Minh Khởi

Những nguyên do thường gặp gây đau lưngNhững nguyên do thường gặp gây đau lưngCải thiện tình trạng dính vết mổCải thiện tình trạng dính vết mổLàm gì để phòng thoái hóa khớp?Làm gì để bộ phận thoái hóa khớp?

 

 

 

0 nhận xét:

Đăng nhận xét